Aral sa nawalang payong

ARAL SA NAWALANG PAYONG

Nalingat ako. Di ko namalayang nawala ang aking payong. Dito sa Farmers, Cubao. Habang dumadalo sa zoom meeting ng mga human rights defenders. O sa mga nauna pang pinuntahan. At ang nawala pa ay payong pang bigay at may tatak ng CHR.

Umaga, nasa Better Minds na ako sa Cubao at nainterbyu, at sa first session ay nagsuot ng EEG helmet upang tingnan ang galaw ng utak, then, naglaro ng limang mind games. Iniisip ko kasi, baka magka-depresyon ako dahil sa pagkawala ni misis kaya pumunta ako sa Better Minds.

Bukas ng umaga ang ikalawa at huling sesyon at aabangan ko kung anong resulta. Hindi sa Better Minds nawala ang payong, dahil umulan ay nagamit ko pa.

Tanghali, hinanap ko ang blood donation venue sa Farmers dahil sa text ng Philippine Red Cross (PRC) QC, subalit wala sila sa dating venue. Tinext ko, abangan ko raw yung sa Ali Mall. Magbibigay sana uli ako ng dugo tulad noong Marso.

Hapon, dumalo ako sa State of Human Rights Address (SOHRA) na isinagawa ng mga kasama sa human rights community mula 2pm hanggang 5:30 pm. Umupo ako sa food court malapit sa open ground ng Farmers. Bandang alas-singko, tumayo ako upang mag-CR, wala na ang payong. Hindi ko napansin kung saan ko naiwan.

Gabi, wala na ang payong. Subalit nakadalo pa sa isang indignation rally sa Elliptical Road, malapit sa tanggapan ng NHA, hinggil sa inilabas na technicality ng Supreme Court upang mabasura ang impeachment. Isang tungkulin para sa bayan. Without trial, no due process.

Hay, baka tulala pa rin talaga ako sa pagkawala ng minamahal kaya nawala ang payong.

Ang aral sa akin:

Huwag magdala ng payong kung walang dalang back pack o bag na pagsisidlan ng payong.

Kung may back pack o bag akong dala, doon ko ilalagay ang payong, kaya hindi ko iyon mabibitiwan o maiiwan.

- gregoriovbituinjr.

07.25.2025

Nagkamali ng baba

NAGKAMALI NG BABA

Nagkamali na naman ng baba. Marahil ay natutulala.

Magkaiba nga pala ang babaan ng MRT at bus carousel. Pagkalampas ng Roosevelt Avenue station ng bus carousel (na katapat ay Roosevelt LRT, hindi MRT, station), bawat istasyon ng MRT ay halos may katapat na bus carousel station sa ilalim nito, mula North station ng MRT na may bus carousel, Quezon Avenue station ng MRT na may bus carousel, hanggang Kamuning station ng MRT na may bus carousel sa ilalim. Subalit hindi pala awtomatikong may MRT station na katapat ang bus carousel, umpisa ng Nepa Q-Mart station ng bus carousel, dahil walang MRT station sa NEPA Q-Mart. Medyo malayo ang bus carousel sa Main Avenue, Cubao sa MRT Cubao station. May bus carousel sa ilalim ng sumunod na MRT station ng Santolan at Ortigas na kalapit ng Shaw Boulevard MRT station.

Ganito ang nangyari sa akin nang magtungo ako sa Monumento galing Cubao kanina. Nang bumalik na ako galing Monumento papuntang Cubao, akala ko, pagdating ng Kamuning station ng bus carousel, ang susunod na istasyon na ay Cubao. Totoo iyon kung nag-MRT ka. Subalit nag-bus carousel ako. Ang sunod na istasyon ng bus carousel galing Kamuning Station ay Nepa Q-Mart station, bago mag-Cubao, Main Avenue station. Sa Nepa QMart station ng bus carousel ako mabilis na bumaba. Hindi nga ako nakalampas, nagkamali naman ng binabaan.

Nang bumaba ako sa Nepa Q-Mart, nagulat na lang ako na hindi pa pala Cubao - Main Avenue station. Nakita ko kaagad ay ang Mercury Drug - Kamias branch. Subalit nakaalis na ang bus na nasakyan ko. Kaya sinakyan ko'y ibang bus na papuntang Cubao. Buti't may kinse pesos pa akong barya.

nagkamali na naman ng baba

dahil ba ako'y natutulala?

tila sa ibang mundo nagmula

sa lungsod ba'y di sanay na sadya?

sa Nepa Q-Mart, walang istasyon

ng MRT sa itaas niyon

di iyon katulad sa North, Quezon

Avenue at Kamuning mayroon

isang malaking aral sa akin

upang di maligaw sa lakarin

dapat ang diwa ay laging gising

huwag parang pasaherong himbing

buti, iyon lamang ang nangyari

at walang nangyaring aksidente

- gregoriovbituinjr.

07.16.2025

Ano nga ba ang venous thrombosis o blood clot?

ANO NGA BA ANG VENOUS THROMBOSIS O BLOOD CLOT?

Blood clot. Medical na tawag ay venous thrombosis? Ito ang pamumuo ng dugo o pagiging malapot, kaya hindi makadaloy sa ugat.

Ito ang naging sakit ng aking asawang si Liberty, na namayapa na noong Hunyo 11, 2025. Dalawang beses siyang naospital dahil sa blood clot.

Una ay blood clot sa bituka kaya siya naospital ng apatnapu't siyam (49) na araw mula Oktubre 23 hanggang Disyembre 10, 2025.

Ikalawa ay blood clot sa pagitan ng artery at vein sa utak kaya siya naospital ng pitumpung (70) araw mula Abril 3 hanggang nang siya'y malagutan ng hininga sa intensive care unit (ICU) noong Hunyo 11, 2025.

Noong nakaraang taon, dapat ay may apat na testing si misis, at nilaktawan 'yung pangatlo. Kaya una, pangalawa, at pang-apat na testing na ang pinakahuli ay sa bone marrow. Lahat ay negatibo ang resulta. Dahil kung positibo, mababatid na ng mga doktor kung ano ang tamang lunas.

Ang ginawa ay operasyon kung saan nilagyan siya ng blood thinner upang lumabnaw ang kanyang dugo, at nang makadaloy ang dugo. Dahil kung mananatiling di makadaloy ang dugo ay baka mabulok ang bituka, na mas malala pa ang mangyari.

Lumabas si misis noong Disyembre na may maintenance na blood thinner, na imbes iturok sa kanya ay tabletas, ang warfarin.

Bagamat pulos negatibo ang resulta ng tatlong testing, nagsaliksik tayo kung ano ba ang dahilan nito. Sinaliksik ko sa internet, hindi pa sa mga medical books, kung ano nga ba ang venous thrombosis at ano ang pinagmulan at dahilan nito.

Sa AI Overview sa google, kung saan tinipa ko ang "causes of venous thrombosis" ay ito ang lumabas:

Venous thrombosis, including deep vein thrombosis (DVT) and pulmonary embolism (PE), occurs when a blood clot forms in a vein, often in the legs. Several factors can contribute to this, including vein damage, slow blood flow, and increased blood clotting tendency.

Causes of Venous Thrombosis: 

1. Immobility: Prolonged inactivity, like long-distance travel or bed rest, can slow blood flow, increasing the risk of clot formation. 

2. Injury or Surgery: Damage to the vein walls from surgery or injury can trigger clotting. 

3. Inherited Conditions: Genetic factors can predispose individuals to blood clotting disorders. 

4. Medical Conditions: Certain illnesses like cancer, heart disease, and inflammatory bowel disease can increase the risk. 

5. Hormonal Factors: Pregnancy, birth control pills, and hormone replacement therapy can elevate clotting risk. 

6. Obesity: Increased body weight can contribute to slower blood flow and inflammation. 

7. Smoking: Smoking damages blood vessels and increases blood stickiness, promoting clot formation. 

8. Age: The risk of VTE increases with age, particularly over 60. 

9. Other Factors: Long-term catheter use, smoking, and certain medications can also play a role. 

Deep Vein Thrombosis (DVT) and Pulmonary Embolism (PE): 

1. DVT is a blood clot in a deep vein, typically in the legs. 

2, PE occurs when a clot from a DVT travels to the lungs, blocking blood flow. 

3. PE can be life-threatening, while DVT can lead to long-term complications if left untreated. 

Narito naman ang pagkakasalin ng mga nabanggit:

Ang venous thrombosis, kabilang ang deep vein thrombosis (DVT) at pulmonary embolism (PE), ay nangyayari kapag namuo ang dugo sa ugat, kadalasan sa mga binti. Maraming kadahilanan ang maaaring mag-ambag dito, kabilang ang pinsala sa ugat, mabagal na daloy ng dugo, at pagtaas ng tendensya ng pamumuo ng dugo.

Mga sanhi ng Venous Thrombosis:

1. Kawalang-kilos: Ang matagal na kawalan ng aktibidad, tulad ng malayuang paglalakbay o bed rest, ay maaaring makapagpabagal ng daloy ng dugo, na nagpapataas ng panganib ng pamumuo ng dugo.

2. Kapinsalaan o Surgery: Ang pinsala sa mga dingding ng ugat mula sa operasyon o sugat ay maaaring magtulak ng pamumuo ng dugo.

3. Kalagayang Namamana: Ang mga genetikong kadahilanan ay maaaring magdulot sa mga indibidwal sa mga sakit sa pamumuo ng dugo.

4. Medikal na Kondisyon: Maaaring tumaas ang panganib ng ilang partikular na sakit tulad ng cancer, sakit sa puso, at pamamaga ng sakit sa bituka.

5. Hormonal na salik: Ang pagbubuntis, mga birth control pills, at hormone replacement therapy ay maaaring magpapataas ng panganib ng pamumuo ng dugo.

6. Obesidad: Ang pagtaas ng timbang ng katawan ay maaaring mag-ambag sa mas mabagal na daloy ng dugo at pamamaga. (si misis ay nag-92 kilo bago pa siya maospital noong Oktubre 2024, at nang maosital siya nitong Abril 2025 ay bumaba na sa 64 kilo ang kanyang timbang)

7. Paninigarilyo: Ang paninigarilyo ay nakakapinsala sa mga daluyan ng dugo at nagpapataas ng lagkit ng dugo, na nagtataguyod ng pagbuo ng namuong dugo. (Hindi naninigarilyo si misis)

8. Edad: Ang panganib ng VTE ay tumataas sa edad, lalo na sa paglipas ng 60. (Edad 40 nang unang maospital si misis dahil sa venous thrombosis, at edad 41 nang muli siyang maospital)

9. Iba pang mga Salik: Ang pangmatagalang paggamit ng kalilya (catheter o isang nababaluktot na tubo na ipinapasok sa isang makitid na butas sa isang cavity o lukab ng katawan, lalo na ang pantog, para sa pag-alis ng likido), paninigarilyo, at ilang mga gamot ay maaari ding gumanap ng isang papel.

Deep Vein Thrombosis (DVT) at Pulmonary Embolism (PE):

1. Ang DVT ay isang namuong dugo sa malalim na ugat, kadalasan sa mga binti. (Ang kay misis ay sa bituka, kaya sabi ng mga doktor, rare case0

2. Ang PE ay nangyayari kapag ang namuong dugo mula sa  DVT ay naglalakbay patungo sa mga baga, na humaharang sa daloy ng dugo.

3. Ang PE ay maaaring maging banta sa buhay, habang ang DVT ay maaaring humantong sa mga pangmatagalang komplikasyon kung hindi magagamot.

Panimula pa lang ang artikulong ito sa marahil ay mahaba-habang pag-aaral. Mahalaga sa aking maunawaan at mapag-aralan kung ano ba itong sakit na nakadale kay misis. Kahit paano'y nabatid ko upang marahil ay mapanatag ang puso't diwa, at bakasakaling maibahagi din sa iba upang makatulong sa kanila, o sa sinumang matatamaan ng sakit na venous thrombosis. Bagamat aminado akong hindi ako doktor kundi simpleng mamamayan at manunulat.

ANG VENOUS THROMBOSIS

kaytinding sakit ng venous thrombosis

na siyang dumale sa aking misis

blood clot sa bituka'y kanyang tiniis

umabot sa ulo, ito na'y labis

sakit itong dapat maunawaan

at mabatid anong mga dahilan

bakit dugo'y namumuo ba naman

may malaking epekto sa katawan

di makadaloy pag dugo'y malapot

lalo sa bituka, nakakatakot

maski doktor ay di agad masagot

maski nga ako, kayrami nang hugot

aba'y negatibo ang tatlong testing

mabuti't may blood thinner o warfarin

mabuting blood clot ay aralin natin

baka ating kapwa'y matulungan din

Sa ngayon ay iyan muna. May mga artikulo pa't tula itong kasunod.

- gregoriovbituinjr.

07.09.2025

Pinaghalawan sa google: https://www.google.com/search?q=causes+of+venous+thrombosis

Sa pangungulila, ako'y naghihintay (salin)

SA PANGUNGULILA, AKO'Y NAGHIHINTAY

Nakita ko ang Igorot version ng awiting "In Grief I'm Waiting" sa isa pang songbook na walang pamagat kundi table of contents ang nasa harap na pahina. Binubuo iyon ng 192 pahina. Ang nasabing awit ay Bilang 652 na nasa pahina 190. Katabi niyon ang Igorot version ng Grace Before Meals at Grace After Meals.

Dahil Ingles ang pamagat ay hinanap ko ang English version sa table of contents. Ang bersyong Ingles ay Bilang 269 na nasa pahina 79. Nilitratuhan ko ang bersyong Igorot at bersyong Ingles habang isinalin ko naman ang bersyong Ingles sa wikang Filipino, na tulang may labindalawang pantig bawat taludtod, bagamat walang caesura o hati sa gitna ng taludtod.

Narito ang aking pagkakasalin:

Sa pangungulila, ako'y naghihintay

Habang nasa malayo ka, aking sinta

Ang aking puso'y tigib ng pagmamahal

Na napakamaluwalhati't matapat

Iniluha ko ang mga pinangarap

Na matagal pa rin kitang magsasama

Hanggang sa pagbabalik mo, pag-ibig ko'y 

Magdiringas, Hihintayin pa rin kita

- gregoriovbituinjr.

06.21.2025

Yuyeng Bituin Ken Bulan

YUYENG BITUIN KEN BULAN

Sa isang aklat ng awit mula sa Kayan, Tadian, Mountain Province, ay natunghayan ko sa isang awiting Ilokano ang isang taludtod na animo'y paramdam sa akin. Ito'y nasa Awit blg. 239, pahina 99, sa ikalawang taludtod ng ikalawang saknong, na ang nakasulat:

Yuyeng bituin ken bulan

(Sa di maarok na bituin at buwan) - salin ko

Inawit iyon ng mga matatanda habang nakaburol si misis, habang ako'y nakikinig nang mataman. Pamagat ng awit ay "Inggat Tungpal Tanem (Hanggang sa dulo ng libingan)". Isa lang iyon sa halos limampu o animnapung kantang kanilang inawit sa burol mula sa songbook na may 286 na awitin.

Ang nabanggit na taludtod ay malapit sa akin. Pagkat Yuyeng ang palayaw ng aking ama noong kabataan niya sa Batangas. Gregorio o Yuyeng siya. Gregorio Bituin o Yuyeng Bituin, kaya pag nagbabakasyon ako sa nayon ni ama, ang tawag sa akin ng mga pinsan at kababata ay Junior Yuyeng, pagkat junior niya ako. Kaya nang makita ko ang "Yuyeng bituin ken bulan" ay naalala ko ang namayapa kong ama.

Ang yuyeng ay salitang Ilokano sa abyss, chasm, gulf (kalaliman, bangin, look).

Nagkataon lang bang nakita ko ang taludtod na "Yuyeng bituin ken bulan" sa panahon ng pagdadalamhati?

Marahil tinapik ako ni Dad na para bang sinasabing magkikita na sila ng manugang niyang si Libay. Mahal ko po kayo!

- gregoriovbituinjr.

06.20.2025

Dalawang lider ng KPML, namatayan

DALAWANG LIDER NG KPML, NAMATAYAN

Ngayong Hunyo ay dalawang lider ng Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML) ang namatayan. Namatayan ng apo na limang taong gulang si Kuya Tek, ang bise pangulo ng KPML, at namatayan naman ng kapatid si Ate Vicky, ang deputy secretary general ng KPML.

Kahapon, pagkapanggaling ko sa PACe sa Maynila para sa Guarantee Letter para kay misis na nasa ospital pa ng dalawang buwan ay nilakad ko ang Ayala Bridge hanggang Herran at doon na sumakay pa-San Andres. Sabi ko nga kay Kuya Tek, baka dahil tensyonado na ako kaya nilakad ko na lang.

Nakarating ako sa burol ng kanyang anak na nasa labas ng bahay, nasa kalsada. Kwento niya, dahil sa kapabayaan ng mga doktor sa isang ospital sa Maynila kaya namatay ang bata. Hindi na naagapan ang appendix. Nasa operating room na subalit hindi umano naasikaso hanggang pumutok ang appendix ng bata at namatay.

Nai-chat naman ni Ate Vicky na dumaing ang kanyang kapatid na masakit ang dibdib. Kaya dadalhin niya sa pagamutan. Subalit pagdating sa bahay ng kapatid, at nang gisingin na ito ng anak, ay patay na pala.

Plano pa naman ng pamunuan ng KPML na ilunsad ang Pambansang Kongreso nito ngayong taon, subalit sa ganitong kalagayan ay baka hindi matuloy. 

Bilang sekretaryo heneral ng KPML, ako po'y nananawagang mabigyan natin ng tulong ang ating mga lider na ito, lalo na sa gastusin sa burol at pagpapalibing.

Taospusong pakikiramay kina Kuya Tek at Ate Vicky!

- gregoriovbituinjr.

06.03.2025

dalawang lider ng aming samahan

ay magkakasunod na namatayan

yaong apong limang taon ng bise

at ang kapatid ng aming deputy

dumaraan ang ganitong panahon

sa buhay, nawa sila'y makabangon

sa naranasan nilang pagkawala

ng mahal sa buhay, tigib ng luha

anumang tulong ay ibigay natin

lalo sa gastos sa pagpapalibing

mapuntahan sila kung makakaya

bilang pagdamay sa buong pamilya

kami'y taospusong nakikiramay

sa magigiting na lider na tunay

- gregoriovbituinjr.

06.03.2025

Hindi raw stroke(?)

HINDI RAW STROKE(?)

Laking ginhawa ang sinabi ni Doktora G. kaninang umaga hinggil sa kalagayan ni Liberty, ang aking asawa. Hindi raw stroke ang nangyari kay misis, dahil iba ang stroke kaysa venous thrombosis. Sa stroke daw, ang tinamaan ay arterial o ang ugat, samantalang kay misis ay may blood clot sa pagitan ng artery at vein.

Sa medical certificate niya ay nakasulat na sanhi ay Acute Intracerebral Hemorrhage, Left Parietal, bukod iyong abscess. Ang paliwanag naman sa internet research ko: Intracerebral hemorrhage (ICH) is caused by bleeding within the brain tissue itself — a life-threatening type of stroke. A stroke occurs when the brain is deprived of oxygen and blood supply. ICH is most commonly caused by hypertension, arteriovenous malformations, or head trauma. https://mayfieldclinic.com/pe-ich.htm#:~:text=Intracerebral%20hemorrhage%20(ICH)%20is%20caused,arteriovenous%20malformations%2C%20or%20head%20trauma.

Ang left parietal naman ay: A parietal lobe stroke affects the part of the brain responsible for spatial awareness and language processing. A stroke in this part of the brain can cause problems with speech and language, difficulty with proprioception, a loss of spatial awareness, impairment of executive functioning, and visual disturbances. https://www.verywellhealth.com/parietal-stroke-3146463#:~:text=A%20parietal%20lobe%20stroke%20affects%20the%20part%20of%20the%20brain,executive%20functioning%2C%20and%20visual%20disturbances

Sa mga paliwanag na iyon, ang nangyari kay misis ay isang tipo ng stroke. Subalit ibang punto ang sinabi ni Dra. G. na nakapagbigay ng ginhawa sa amin. Iba ang stroke na tinatamaan ay arterial at iba ang blood clot sa pagitan ng artery at vein, o  venous thrombosis na, ayon kay Dra. G., ay tumama kay misis. Bagamat ang epekto'y kapwa may napaparalisang bahagi ng katawan. Ayon sa pamangkin kong nagbabantay din kay misis, similar siya sa stroke, iba lang ang location. Kaya na-categorize siya as stroke.

Batay sa research sa internet, ang venous thrombosis "is the blockage of a vein caused by a thrombus (blood clot). A common form of venous thrombosis is deep vein thrombosis (DVT), when a blood clot forms in the deep veins." https://en.wikipedia.org/wiki/Venous_thrombosis

Noong dinala namin si misis noong Abril 3 sa emergency room (ER) ng ospital, ang agad umattend na mga doktor at/o nars sa kanya ay may nakasulat sa likod ng jacket nilang blue na STROKE TEAM. Hindi na maigalaw ni misis ang kanyang kanang balikat, kanang braso, kanang kamay, kanang hita, kanang binti hanggang kanang paa. Kinagabihan nang inadmit na siya sa NCCU (NeuroCritical Care Unit). Hindi kami pinayagang magbantay doon.

Abril 8 nang inoperahan siya sa ulo dahil nakitang namamaga na ang utak at kailangang tanggalin ang buto sa kaliwang bahagi ng ulo, at isinabay na rin ang operasyon sa pagtanggal ng abscess o nana sa loob ng tiyan, na halos kalahating bote ng 330 ml na mineral bottle ang nakuha, nang pinakita ni Doktora C. ang litrato ng nakuhang abscess.

Abril 13 ng gabi ay inalis na siya sa NCCU at dinala sa Progressive Care Unit (PCU), at Abril 16 ay dinala na siya sa regular room. Abril 19 ay inilipat din ng kwatro na kinatigilan namin hanggang ngayon.

Nang tinanong ako ng panganay kong kapatid na babae, kung stroke ba ang nangyari kay Libay, ang sinagot ko ay oo. Dahil nga ang umattend sa kanya noong nasa ER pa siya ay nasa Stroke Team, at hindi na maigalaw ang kanang bahagi ng kanyang katawan. Tinanggal pa ang isang buto sa kaliwang bahagi. 

Nasa dalawampu't limang doktor pala ang salitan na tumingin kay misis, batay sa kasalukuyang Statement of Account o SOA. Mas marami ito kaysa labing-apat na doktor niya noong nakaraang taon nang maospital siya ng 49 na araw dahil sa blood clot sa bituka.

Iba daw ang kalagayan ni misis. Kaya pala sinasabi ni Dra. G. na special case ang nangyari sa kanya nang maospital siya noong nakaraang taon sa blood clot sa bituka, at ngayon ay blood clot sa pagitan ng artery at vein.

Dahil kung arterial ang tinamaan ay baka hindi raw kaagad siya naka-recover. Kailangan talaga nating maunawaan at mabatid ang ganitong mga kaibahan, lalo na sa usaping medikal o kalusugan. 

Pinagnilayan ko ito at ginawan ng tula:

HINDI RAW STROKE (?)

kaylaking ginhawa ang ipinaliwanag

ni Doktora na di raw istrok ang tumama

kay misis kundi may namuo roong dugo

sa ulo sa pagitan ng artery at vein

bagamat may pagkakapareho sa stroke

dahil naparalisa ang kanang bahagi

ng katawan, iba lamang daw ang lokasyon

salamat po, Dok, sa paliwanag na iyon

bagamat matagal ang rehabilitasyon

at physical at occupational therapy

dapat din naming aralin ang mga iyon

upang magamit at lagay niya'y bumuti

aktibistang Spartan man ako'y magiging

nars ni misis nang siya'y tuluyang gumaling

subalit dapat ding kumita ng salapi

upang may panggastos sa gamot at therapy

- gregoriovbituinjr.

06.02.2025