Martes, Setyembre 24, 2024

Dalawang magkaibang aklat, iisa ang pabalat

DALAWANG MAGKAIBANG AKLAT, IISA ANG PABALAT
Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Nitong Manila International Book Fair 2024, sa SMX, ay nakabili ako ng dalawang magkaparehong aklat, sa booth ng UP Press, ngunit magkaiba ng Volume. Ang unang aklat ay The Achieve of, the Mastery, Filipino Poetry and Verse from English, mid-'90s to 2016; The Sequel to A Habit of Shores, Volume I, at ang ikalawang aklat ay may gayon ding pamagat, ngunit Volume II. Pareho itong inedit nina national artist for literature Gemino H. Abad at Mookie Katigbak-Lacuesta.

Noong araw na iyon ay nakabili ako ng 15 aklat, na halos pampanitikan lahat. Ang pito ay tigtitrenta pesos, at limang tigpi-P59. Kaya marahil ay di ko napansin na may magkaparehong aklat, na mabigat din nang binuhat kong lahat. Kaya ang nabanggit kong dalawang aklat sa itaas ay hindi ko napunang nabili ko pala pareho. Akala ko nga ay parehong libro ang nabili ko, kaya labis akong nanghihinayang. Subalit sa pagsusuri ay nakita kong magkaiba pala, ang isa ay Volume I at ang isa ay Volume II. Buti na lang.

Ang Volume I, na hanggang pahina 430, ay nagkakahalaga ng P100 at ang Volume II, na hanggang pahina 440, ay P59 lamang. Sa nilalaman, magkapareho rin mula pahina xvii - Acknowledgements, at mula pahina xix hanggang xxxiv - General Introduction: The Achieve of, the Mastery. Sa bandang dulong kabanata ng aklat ay magkapareho rin ang nilalaman ng Poets' Bio-Notes and Sources of Poems, na binubuo ng 68 pahina.

Pareho rin ang disenyo ng pabalat, kaya akala ko'y parehong aklat. Napatanong ako sa aking sarili: Bakit hindi man lang pinag-iba ang disenyo ng pabalat ng Volume I at Volume II? Wala na bang ibang naisip na disenyo ang nag-layout nito? Dapat ay pinag-iba nila ang disenyo ng pabalat upang hindi makalito, at hindi hahanapin kung anong volume ba ito.

Subalit mula pahina 1 ay nagkaiba na ang nilalaman. Sa Volume I ay nalathala ang mga tula ng dalawang national artist for literature ng bansa - sina Edith Tiempo at Cirilo F. Bautista. Magkaiba naman ng volume ang mag-amang Mario at Maningning Miclat. Kasama naman sa Volume II ang anim na tula ng editor ng nasabing aklat na si Mookie Katigbak-Lacuesta.

Animnapu't pitong makata ang bumubuo ng Volume I, habang pitumpu't apat na makata naman ang nasa Volume II. Bale isandaan at apatnapu't isang makata lahat. Binilang ko rin ang talambuhay ng bawat makata sa dulo ng aklat, at 141 din silang lahat.

Sa ngayon, nais kong namnamin muna ang mga kathang tula sa Ingles ng mga makatang Pinoy na nasa aklat. At kumatha ng munting tula sa usaping naisiwalat.

DALAWANG MAGKAIBANG AKLAT, IISA ANG PABALAT

pag-uwi ng bahay, ako'y sadyang nagulat
akala ko, nabili ko'y parehong aklat
pagkat pareho ang disenyo ng pabalat
panghihinayang sa puso ko'y umakibat

hanggang sa masuri kong magkaiba pala
ang dalawang libro, at Volume I ang una
magkasingkapal, Volume II naman ang isa
buti na lang, tingin ko'y pareho talaga

pareho rin ang una't huling kabanata
ngunit ang nilalaman ay nag-ibang sadya
katipunan ng tula ng mga makata
katasin mo't may libog, danas, luha't tuwa

bawat tulang narito'y nais kong manamnam
kung alin ang matamis, maalat, maanghang
dapat lang nating maunawa't malasahan
ang dagta't gata ng kanilang panulaan

06.24.2024

Sabado, Setyembre 21, 2024

Salin ng First Quarter Storm: Unang Sigwa ng Sangkapat o Sigwa ng Unang Sangkapat?

SALIN NG FIRST QUARTER STORM: UNANG SIGWA NG SANGKAPAT O SIGWA NG UNANG SANGKAPAT?
Munting pagninilay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Nitong ikalimampu't dalawang anibersaryo ng batas militar ay dumalo ang inyong lingkod sa paggunita sa araw na ito sa isang aktibidad sa Bantayog ng mga Bayani. May aktibidad sa awditoryum na puno ng maraming tao.

Mataman akong nakinig sa mga nagsalita. Narinig ko sa isang tagapagsalita ang "Unang Sigwa ng Sangkapat" na siyang pagkakasalin o translasyon umano ng First Quarter Storm. Dalawang beses niya itong inulit, at isinulat ko agad ito sa munti kong kwaderno. Bakasakaling magamit ko sa sanaysay, tula at iba pang sulatin.

Subalit napaisip din ako. "Unang Sigwa ng Sangkapat" nga ba ang totoong salin ng First Quarter Storm? O baka naman Sigwa ng Unang Sangkapat, na siya kong palagay. Bakit kamo?

Sa "Unang Sigwa ng Sangkapat", ang noun o pangngalan ay Sangkapat o Quarter. Kung gayon, ang "Unang Sigwa" ang adjective o pang-uri.

Subalit pag ating sinuri ang pariralang First Quarter Storm, ang pangngalan o noun sa First Quarter Storm ay Storm, hindi Quarter. Kumbaga iyon ang pinakapaksa.

Anong klaseng storm iyon? First Quarter. Kaya ang First Quarter ang pang-uri o adjective ng Storm. Kaya dapat munang isalin ang First Quarter o Unang Sangkapat. 

Sa First Quarter naman, ang noun ay Quarter at ang adjective ay First.

Pag isinalin sa Ingles ang "Unang Sigwa ng Sangkapat" ay First Storm of Quarter, dahil ang Unang Sigwa ay First Storm.

Pag isinalin sa Filipino ang First Quarter ay Unang Sangkapat. Samakatuwid, ang salin ng First Quarter Storm ay Sigwa ng Unang Sangkapat, kung pagbabatayan ang balarilang Filipino. Hindi Unang Sangkapat Sigwa, lalong hindi rin Unang Sigwa ng Sangkapat.

ANG SALIN NG FQS

Sigwa ng Unang Sangkapat ang tamang salin
ng First Quarter Storm, salin para sa akin
kaya nga hindi Unang Sigwa ng Sangkapat
dahil First Storm of Quarter ang masisipat

tingnan natin ang pagkakapwesto ng Storm
makikitang siya'y noun o pangngalan doon
habang First Quarter ay adjective o pang-uri
ng Storm, pag iyong sinipat at sinuri

kung may nagkamali man ay maitatama
lalo't salin ng First Storm ay Unang Sigwa
sa pwestuhan, adjective ang First, noun ang Quarter
at Unang Sangkapat ang salin ng First Quarter

tagapagsalita'y buong nirerespeto
subalit sana'y matanggap ang pagwawasto
paumanhin, sana'y di ako nakasakit
ng damdamin, ngunit wastong salin ay giit

09.21.2024

Miyerkules, Setyembre 11, 2024

P30 na aklat sa Manila International Book Fair

P30 NA AKLAT SA MANILA INTERNATIONAL BOOK FAIR
Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Trenta pesos na libro? Ows? Hindi nga? Baka naman kung ano lang ang librong iyan kaya mura? Hindi. Sa katunayan, mga aklat pampanitikan ang mga nabili kong iyon. Aklat pampanitikang bagay sa mga makata't manunulat tulad ko.

Unang araw pa lang ng taunang Manila International Book Fair ay agad na akong nagpunta. Aba'y hindi maaaring hindi ko man lang masilip ang taunang okasyong iyon. Inikot ko muna ang venue kung saan may iba't ibang booth ang mga publishing house. Sa unang palapag, pinuntahan ko ang Fully Booked, National Book Store, Ateneo de Manila University Press, UST Publishing House, at marami pa. Hanggang makita ko ang UP Press na pinagkakaguluhan ng mga tao. 

Doon ako sa UP Press nakabili ng tigtetrenta pesos na mga aklat. Nakabili ako roon ng labinlimang libro, na ang pito rito ay nagkakahalaga ng trenta pesos lang, habang limang tig-P59 bawat isa, dalawang tig-P100, at isang P200. Subalit kaygaganda ng pamagat at nilalaman, dahil pampanitikan. Sa pagtalakay lalo na sa bilang ng pahina, pinagsama ko na ang roman numerals at hindu-arabic numerals ng pahina.

Isa-isahin natin ang pitong aklat na tig-P30.

1. Oda sa Kaldero at iba pang tula, ni Roberto "Abet' Umil. Isa siyang propesor sa Polytechnic University of the Philippines (PUP) sa Sta. Mesa. Huli kaming nagkita at nagkausap ni Abet ay nang magkasama kami sa Layag: Forum sa Pagsasalin sa University of Asia and the Pacific noong Mayo 18, 2024, 188 pahina, may sukat na 9" x 6" at kapal na 1/4".

2. A Literary Journey with Gilda Cordero-Fernando, ni Sylvia Mendez Ventura. Kilalang manunulat sa panitikan si Ms. Fernando, lalo na sa fiction at sa creative non-fiction, 178 pahina, may sukat na 9" x 6" at kapal na 1/4".

3. Hairtrigger Loves: 50 Poems on Woemen, ni Alfred "Krip" Yuson, 94 pahina, may sukat na 9" x 6" at kapal na 1/4".

4. 1998 Ang Aklat Likhaan ng Tula at Maikling Kwento. Mga Editor ay sina Aurelio S. Agcaoili at Jose "Pete' Lacaba, 274 pahina, may sukat na 9" x 6" at kapal na 1/2".

5. Galing Cine Cafe, na mga koleksyon ng tula ni Nestor De Guzman, 84 pahina, may sukat na 8" x 5" at kapal na 1/4".

6. Growing into Asia and Other Essays, ni Susan P. Evangelista, 114 pahina, may sukat na 9" x 6" at kapal na 1/4".

7. Huwaran/Hulmahan atbp. The Film Writings of Johven Velasco, 270 pahina, may sukat na 9" x 6" at kapal na 3/4".

Narito naman ang tig-P59:

1. In the name of the Mother: 100 Years of Philippine Feminist Poetry, ni Lilia Quindoza Hidalgo, 400 pahina, may sukat na 9" x 6" at kapal na 7/8".

2. Our Scene so Far, Filipino Poetry in English, 1905 to 1955, na editor nito'y si National Artist for Literature Gemino H. Abad, 246 pahina, may sukat na 9" x 6" at kapal na 1/2".

3. Salvador / Javier, at iba pang dula, ni Lito Casaje, 262 pahina, may sukat na 9" x 6" at kapal na 3/4".

4. The Words and Other Poems, ni Francis M. Macasantos, 174 pahina, may sukat na 9" x 6" at kapal na 3/8".

5. The Achieve of, The Mastery, Filipino Poetry and Verse from English, mid-'90s to 2016, The Sequel to a Habit of Shores, Volume II, edited by Gemino H. Abad and Mookie Katigbak-Lacuesta, 474 pahina, may sukat na 9" x 6" at kapal na 1".

Narito naman ang dalawang aklat na nagkakahalagang P100.

1. The Achieve of, The Mastery, Filipino Poetry and Verse from English, mid-'90s to 2016, The Sequel to a Habit of Shores, Volume I, edited by Gemino H. Abad and Mookie Katigbak-Lacuesta, 464 pahina, may sukat na 9" x 6" at kapal na 7/8".

2. Balagen, Edukasyong Pangkapayapaan at Panitikang Pambata, ni Rosario Torres-Yu, 220 pahina, may sukat na 9" x 6" at kapal na 1/2".

At ang panghuli, na tig-P200, ay: Underground Spirit, Philippine Short Stories in English, 1973 to 1989, Volume 1 (1973-1982), Edited by Gemino H. Abad, 684 pages, may sukat na 9" x 6" at kapal na 1.5".

Pawang mga aklat-pampanitikan. Kapansin-pansin na apat sa mga librong ito ay si National Artist for Literature Gemino H. Abad ang editor, na tatlo ay hinggil sa koleksyon ng mga tula sa Ingles at isa'y koleksyon ng maikling kwento sa Ingles. Anim na aklat naman ang pawang tula ng isang makata. Kaya bale sampung aklat ng mga tula ang aking nabili.

Isa naman ang koleksyon ng mga dula o drama. At apat ang pawang mga sanaysay-pampanitikan.

Dala-dala ko ang mga librong iyon kahit sa ikalawang palapag ng SMX kung saan pinuntahan ko ang iba't ibang booth, tulad ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF). Subalit wala na akong nabili rito.

Nakabili ako ng labinlimang aklat-pampanitikan sa unang araw, at nais ko pa ring bumalik sa huling araw ng Manila International Book Fair upang bakasakaling madagdagan ang mga aklat-pampanitikan ko sakaling hindi pa ubos ang mga murang aklat sa UP Press. Nais ko pa rin kasing makumpleto ang koleksyon ko ng Aklat Likhaan ng Tula at Maikling Kwento, na ang meron lang ako'y ang taon 1998. Baka 'yung 1996, 1997, 1999, at iba pa ay akin ding mabili.

Subalit dapat lang may dala kang salapi para rito. Sa ngayon, pag-iipunan ko naman ang Manila International Book Fair sa susunod na taon.

TRENTA PESOS NA AKLAT SA MIBF

nabili ko'y pitong aklat pampanitikan
na presyo ng bawat isa'y trenta pesos lang
doon sa Manila International Book Fair
sa unang araw nito, sa booth ng UP Press

bagamat mura, piling-pili ko talaga
ang mga aklat na talagang pambihira
may kaugnayan sa tula ay sampung libro
mayroong sanaysay, dula't maikling kwento

mga librong matagal ko ring babasahin
mga estilo ng makata'y aalamin
paggawa ng aklat ng tula'y haharapin
malathala ang mga ito'y titiyakin

sa Manila International Book Fair, tara
manunulat natin ay bigyan ng suporta
baka matsambahan natin si Rio Alma
sa bago niyang libro'y makapagpapirma

09.11.2024