Dati, Bago at Proposal na ‘Panatang Makabayan’

Dati, Bago at Proposal na ‘Panatang Makabayan’

ni Gregorio V. Bituin Jr.

Kapag sinasagutan ko ang palaisipan o krosword sa dyaryo, minsan ay nakaka-engkwentro ko ang tanong na “PAHALANG 1 Pambansang ibon” na apat na letra ang sagot, at may mga ilang krosword din na limang letra naman ang sagot. Ang sagot sa una’y MAYA, habang ang tugon naman sa ikalawa’y AGILA. Bakit ganito? Marahil, hindi pa alam ng iba ang mga pagbabagong ito. Minsan nama’y napapagmuni ko rin: Kung binago ang pambansang ibon mula MAYA tungo sa AGILA, bakit hanggang ngayon, SIPA pa rin ang pambansang laro, gayong bihira naman ang mga Pilipinong naglalaro nito, at hindi rin ito sikat sa buong bansa? Di tulad ng basketbol, boksing, bilyar at chess, ni wala ngang pambansang paligsahan ang SIPA para ituring pa itong siyang pambansang laro.

Alam po ninyo, marami nang nagbago noong panahon ni dating Pangulong Fidel Ramos. Ang pambansang ibon na dati’y maya ay naging agila na ngayon, pati ang dating 20 alpabetong Pilipino ay 28 na ngayon. Kasama rin sa pagbabagong ito sa panahon niya ang pagbabago ng liriko ng Panatang Makabayan, na ayon sa isang kaibigan, ay sinulat ni dating Senador Raul Roco.

Sa madaling salita, ang Panatang Makabayan noong ako’y elementarya pa lamang ay kaiba sa binibigkas na Panatang Makabayan ngayon ng mga bagong mag-aaral. Tunghayan muna natin ang dati at ang bagong ‘Panatang Makabayan’:

Lumang bersyon:

Panatang Makabayan

Iniibig ko ang Pilipinas.

Ito ang aking lupang sinilangan.

Ito ang tahanan ng aking lahi.

Ako’y kanyang kinukupkop at tinutulungan,

Upang maging malakas, maligaya at kapakipakinabang.

Bilang ganti ay diringgin ko ang payo ng aking mga magulang.

Susundin ko ang tuntunin ng aking paaralan.

Tutuparin ko ang tungkulin ng isang mamamayang makabayan

At masunurin sa batas.

Paglilingkuran ko ang aking bayan nang walang pag-iimbot

At nang buong katapatan.

Sisikapin kong maging isang tunay na Pilipino,

Sa isip, sa salita at sa gawa.

Ang Binagong bersyon:

Panatang Makabayan

Iniibig ko ang Pilipinas,

aking lupang sinilangan,

tahanan ng aking lahi,

kinukupkop ako at tinutulungang

maging malakas, masipag at marangal.

Dahil mahal ko ang Pilipinas,

diringgin ko ang payo ng aking magulang,

susundin ko ang tuntunin ng paaralan,

tutuparin ko ang tungkulin

ng mamamayang makabayan:

naglilingkod, nag-aaral at nagdarasal

ng buong katapatan.

Iaalay ko ang aking buhay,

pangarap, pagsisikap

sa bansang Pilipinas.

Sa mga dulo ay makikita natin ang malasakit ng pagmamahal sa bayan: “Sisikapin kong maging isang tunay na Pilipino”; “Iaalay ko ang aking buhay, pangarap, pagsisikap sa bansang Pilipinas”. Kaygandang pakinggan, lalo na’t kung sabay-sabay itong binibigkas ng mga batang estudyante, pero ano ang reyalidad? Tanungin mo ang mga bata o kaya’y manood ka sa telebisyon kapag tinanong ang mga batang contestants sa mga shows kung ano ang nais nila paglaki, at maririnig mong halos lahat ay nagsasabing gusto nilang pumunta ng ibang bansa, nais makapunta ng Amerika, at mamuhay doon. Ano ang problema sa mismong Panatang Makabayan, at bakit hindi ito naisasaloob ng mga kabataang Pilipino.

Kung susuriing mabuti ang nilalaman ng Panatang Makabayan, ang itinuturo rito ay ang pagiging bulag na tagasunod ng isang bata. Wala ang konsepto ng paggalang sa karapatang pantao, ang pakikipagkapwa, ang hustisyang panlipunan, kundi pawang pagsunod dahil sa “utang na loob” sa bayan – pagsunod sa magulang, pagsunod sa paaralan, pagsunod sa pamahalaan. Pero paano kung may problema sa magulang, paaralan at pamahalaan, tulad ng na_Garci na pamahalaan ni Arrovo?

Ano ang magiging epekto ng Panatang Makabayan kung ang itinuturo at ipinasasaulo ay kung paano maging “submissive” o maging bulag na tagasunod, at hindi ang maging kritikal o mapagsuri sa lipunan? Dahil “kinukupkop at tinutulungan” ng bayan ay dapat na tayong sumunod? Tama bang maging bulag na tagasunod?

Lumakas ang Nazi Germany at si Hitler dahil sa pagiging bulag na tagasunod ng mamamayan nito. Ganito ba ang konsepto natin ng pagiging makabayan? Nasaan ang iba pang magagandang kaugalian, ang respeto sa kapwa, ang pagpapakatao, ang pagkakapantay-pantay?

Dapat na ito’y para sa lahat, bata o matanda, dahil ito’y Panatang Makabayan. Ngunit ang problema, hindi ito binibigkas ng lahat, kundi ng halos mga mag-aaral lamang. Patunay dito ang salitang “paaralan”. Kaya nga dapat siguro imbes na Panatang Makabayan ito, dapat itong tawaging ‘Panata ng Mag-aaral para sa Bayan’.

Binibigkas ito ng mga mag-aaral pagkatapos nilang umawit ng “Lupang Hinirang”. Kumbaga’y parang mantra na tuwing umaga ay dapat i-recite, kahit wala sa loob ng mga bata.

Pero paano nga ba ilalagay sa kalooban ng mga mag-aaral ang Panatang Makabayan kung ang kadalasang nakalibot sa mga mag-aaral na ito ay pulos galing sa ibang bansa, tulad ng spiderman, McDonalds, computer games, mga foreign movies, mga patalastas sa telebisyon na nagsasabing mas maganda ang maputi kaysa kutis-morena, at ipinalalabas pang pangit, makaluma, inferior at di maunlad ang anumang gawa sa ating bansa.

Nariyan si Lastikman at Captain Barbell; mga bakyang pelikulang Pinoy na halos alam mo na ang ending dahil halos pare-pareho na lang ang plot (naapi si bida, na animo’y tupang pula, hanggang sa makaganti siya at mapatay ang mga kalaban); di na rin alam ng mga kabataan ngayon ang mga larong Pinoy tulad ng patintero, tumbang preso at taguan pung.

Kung gagawa ako ng sariling bersyon ng Panatang Makabayan, at hindi lang Panata ng Mag-aaral, ilalagay ko roon ang panata ng paggalang sa lahat ng karapatang pantao, pakikipagkapwa, pagkakapantay-pantay, pagmamahal sa kalikasan, ang ilang nilalaman ng Kartilya ng Katipunan, na kung mabubuo ay maaaring ganito:

Proposal na Bagong Bersyon:

Panatang Makabayan

Iniibig ko ang Pilipinas at ang kapwa ko ng walang pagtatangi

Iginagalang ko ang karapatan ng bawat isa

Ako ay magpapakatao at makikipagkapwa-tao

Ipagtatanggol ko ang matuwid

At kakabakahin ang mga mali

Inaadhika ko ang pagkakapantay-pantay

Sa lipunan kung saan walang mahirap at mayaman

Mamahalin ko at aalagaan ng kalikasan

Na siyang tahanan ng lahat ng nilalang

Ipaglalaban ko ang hustisyang panlipunan para sa lahat

Sa isip, sa puso, sa salita, at sa gawa.

Kulang pa ito at kailangan pang kinisin at dagdagan. Pero dapat na matiyak na ang bawat taludtod sa Panatang ito’y hindi bilang bulag na tagasunod, kundi dahil nauunawaan ng bawat magsasalita nito, kahit batang mag-aaral, sa kanilang puso’t isipan ang kahulugan ng kapayapaang may hustisyang panlipunan, karapatang pantao, pagkakapantay-pantay, pagpapakatao at pakikipagkapwa-tao.